Bát Xát có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, khí hậu cùng cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp và bề dày truyền thống văn hóa các dân tộc, đặc biệt phải kể đến là truyền thống dân tộc Hmông, Dao, Giáy, Hà Nhì đa dạng, độc đáo, tiêu biểu là các Lễ hội truyền thống, tri thức dân gian bản địa tắm lá thuốc của dân tộc Dao đỏ.Là một điểm mới phát triển du lịch cộng đồng, bản du lịch cộng đồng thôn Sải Duần xã Phìn Ngan (huyện Bát Xát, Lào Cai) không chỉ thu hút du khách bởi cảnh đẹp của thiên nhiên, còn là nơi lưu giữ nhiều nét văn hóa độc đáo của người Dao. Những năm gần đây, thôn Sải Duần đón đông đảo du khách tham quan, khám phá và trải nghiệm.
Người Dao đỏ tiếp du khách nước ngoài
Trước khi làm quen với khái niệm du lịch cộng đồng người dân nơi đây chỉ biết làm nương rẫy và chăn nuôi. Với sự trợ giúp từ Trung tâm CIRUM (Úc) và sự ủng hộ của chính quyền xã Phìn Ngan, mô hình tắm lá thuốc nam gắn với du lịch cộng đồng của người Dao đỏ tại thôn Sải Duần, xã Phìn Ngan được thành lập. Việc xây dựng, quy hoạch được huyện Bát Xát quản lý sát sao để không phá vỡ cảnh quan, thiên nhiên, giữ nguyên vẹn nét hoang sơ, hiếm có của vùng đất này. Ngày 5/1/2019, mô hình đã đi vào hoạt động để phục vụ du khách có nhu cầu nghỉ dưỡng tại đây và tham gia các hoạt động cộng đồng với bà con trong thôn.Mô hình tắm lá thuốc của người Dao đỏ, một trong những sản phẩm du lịch xanh của xã Phìn Ngan, huyện Bát Xát (tỉnh Lào Cai), đang khá hấp dẫn đối với du khách trong và ngoài nước mỗi khi có dịp đến đây.
Đến với Sải Duần, ngoài tắm lá thuốc, du khách còn được thưởng thức các bữa cơm truyền thống với các sản vật địa phương như rau rừng xào thịt lợn hun khói, măng tươi luộc hoặc xào, măng chua nấu canh, cá suối rán, gà nấu canh gừng và nấm hương,…. Vì thế du khách, nhất là khách nước ngoài thường lưu lại lâu hơn, hào hứng tham gia một số hoạt động như đi bộ trong rừng, theo bà con đi hái thuốc nam, lên nương cuốc đất trồng ngô,…
Từ xưa, tắm lá thuốc đã được người Dao đỏ sử dụng như một phương thuốc giúp phục hồi sức khỏe, người già đau nhức xương khớp, trẻ em phòng trị bệnh ngoài da và đặc biệt là phụ nữ sau sinh. Mỗi bài thuốc tắm có khoảng 30 loài thảo mộc khác nhau, 2/3 trong số đó chỉ mọc trong rừng tự nhiên, rải rác khắp các khe núi, không phải người nào cũng biết. Bài thuốc tắm của người Dao đỏ có được là do sự kết hợp của các loại thảo dược tốt cho da (kim ngân, lá khế, thìa là, lá vối, long não, hoàng bá nam), tốt cho xương khớp (thanh táo, thổ lục linh, thiên niên kiện, đào rừng, bách quản, tam huyết, tân quy, lá lốt) và có tác dụng đối với đường tiêu hóa (sa nhân, sả, hồi, quế, thủy xương bồ, màng tang, mạn khâu tử…). Sản phẩm Thuốc tắm của người Dao đỏ không chỉ giúp chăm sóc sức khỏe mà còn mang lại trải nghiệm tích cực cho du khách, bảo tồn văn hóa truyền tông, tạo bản sắc văn hóa mang đậm tri thức bản địa của tộc người.
Bảo tồn nghề thuốc nam của người Dao đỏ
Ngoài việc trải nghiệm tắm thuốc người Dao đỏ, du khách còn được tham gia các lễ hội văn hóa truyền thống như: Lễ hội Pút Tồng, Lễ Cấp sắc, Lễ cúng rừng, Lễ cưới… hay thưởng thức ẩm thực truyền thông, thưởng thức các tiết mục văn nghệ, tham gia các trò chơi dân gian độc đáo (hát đối, múa, thổi kèn Pí lè…), trải nghiệm mặc trang phục dân tộc của người Dao đỏ;….
Để hoạt động hiệu quả, Tổ quản lý du lịch cộng đồng thôn Sải Duần đã thành lập các nhóm cung cấp dịch vụ, bao gồm: nhóm lưu trú, nhóm tắm lá thuốc Dao đỏ, nhóm nấu ăn,…Thành viên các nhóm phần lớn là phụ nữ trong thôn trực tiếp vận hành. Đến nay, mô hình đã chứng minh hiệu quả hoạt động, góp phần xây dựng thương hiệu về sản phẩm du lịch xanh của địa phương đồng thời tạo nguồn sinh kế mới cho phụ nữ trong thôn. Kết quả bước đầu này đã giúp cải thiện thu nhập cho các chị em phụ nữ trong thôn nói riêng và đồng bào dân tộc Dao nói chung, qua đó góp phần vào nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống nhân dân.
MẠNH LINH – PHÒNG VĂN HOÁ VÀ TT