Huyện Bát Xát – nơi hội tụ của 23 nhóm ngành cùng chung sống tạo nên vẻ đẹp phong phú, đa dạng, được biểu hiện sinh động qua kiến trúc nhà ở truyền thống, trang phục, văn hóa ẩm thực đặc sắc, tri thức dân gian bản địa và nhiều lễ hội, ngày hội của đồng bào các dân tộc Mông, Dao, Giáy, Hà Nhì,…nay vẫn được giữ gìn, phát huy. Bát Xát cũng nổi tiếng với nhiều phong cảnh núi non hùng vỹ, khí hậu trong lành, cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp với nhiều địa danh nổi tiếng như Cột cờ Lũng Pô – “Nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt”; Y Tý nơi thiên nhiên còn nguyên sơ, được ví như “viên ngọc của các vị thần”; những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ ở Sàng Ma Sáo, Dền Sáng, A Lù; nhiều bản làng với nhiều giá trị di sản văn hóa truyền thống của dân tộc Hà Nhì, Mông, Dao, Giáy còn được bảo tồn… thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách tìm hiểu, khám phá bản sắc văn hóa độc đáo.
Cùng với đó, Bát Xát có nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, đa dạng có khí hậu đa dạng và cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp với nhiều địa danh nổi tiếng. Do đặc điểm về địa hình và khí hậu, đặc biệt đã hình thành hệ thống núi cao như các đỉnh Pu Ta Leng 3.049m (xã Trung Lèng Hồ); Ky Quan San 3.046m, Nhìu Cồ San 2.965m (xã Sàng Ma Sáo); Lảo Thẩn 2.860m, Cú Nhù San 2.662m (xã Y Tý) và hệ thống các thác nước như: Thác Rồng; thác Ong Chúa; thác Long Thần Điêu; thác Tiên; thác Đỏ; thác Xanh; thác Thiên Sinh; thác Hồng Ngài;… Bên cạnh đó, hệ sinh thái tự nhiên đa dạng, với những loài hoa đặc trưng như: Hoa Đào rừng – xã Y Tý, Sàng Ma Sáo, nhiều loài hoa Đỗ Quyên quý trong rừng tự nhiên ‑ xã Trung Lèng Hồ, Sàng Ma Sáo, Dền Sáng, Y Tý, vùng trồng hoa Lê – xã Y Tý, Nậm Pung, vùng chè cổ thụ tại các xã A Mú Sung, Y Tý, Sàng Ma Sáo, Dền Thàng, Dền Sáng.
Bát Xát có nguồn tài nguyên văn hóa đa dạng và có bề dày truyền thống lịch sử, trong đó có các công trình, địa danh đã được công nhận như: Di tích lịch sử văn hóa Động Mường Vi, di tích danh thắng ruộng bậc thang thung Lũng Thề Pả (xã Y Tý, xã A Lù) đã được xếp hạng là Di tích Quốc gia; Di tích Lịch sử văn hóa ‑ Đền Mẫu Trịnh Tường và di tích danh lam thắng cảnh đường đá cổ Pavie đã được xếp hạng di tích cấp tỉnh. Bên cạnh đó Cột cờ Lũng Pô ‑ xã A Mú Sung, tọa lạc trên ngã ba sông ‑ Nơi con sông Hồng chảy vào đất Việt, là công trình có ý nghĩa quan trọng, khẳng định chủ quyền biên giới lãnh thổ của Việt Nam; Truyền thống văn hóa của các dân tộc Mông, Dao, Giáy, Hà Nhì đa dạng, độc đáo, tiêu biểu là các Lễ hội truyền thống đặc sắc như: Lễ hội Khô Già Già (Cầu mùa), lễ Gạ Ma Do (Cúng rừng) của người Hà Nhì đen; Lễ hội Pút Tồng (Tết nhảy), lễ Khoi Kìm (Cúng rừng), Lễ thắp đèn của người Dao; Lễ hội Lễ hội Róong Pọoc (Xuống đồng) của người Giáy và Ngày hội văn hóa thể thao các dân tộc Mông; Kiến trúc nhà ở, trang phục, văn hóa ẩm thực đặc sắc, tri thức dân gian bản địa như tắm thuốc, các bài thuốc của dân tộc Dao đỏ được giữ gìn phát huy.
Với quyết tâm chính trị cao cùng sự đồng lòng của Nhân dân các dân tộc, trong nhiệm kỳ 2021-2025 huyện Bát Xát đã nỗ lực phát triển kinh tế du lịch với mục tiêu đưa du lịch trở thành lĩnh vực đột phá; tập trung bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, phát triển du lịch xanh, du lịch mạo hiểm, tạo đà phát triển kinh tế -xã hội. Trong giai đoạn dù bị ảnh hưởng nhiều nguyên nhân khách quan: đầu nhiệm kỳ chịu ảnh hưởng dịch Covid-19; cuối nhiệm kỳ ảnh hưởng bão Yagi nhưng du lịch Bát Xát cũng đạt được nhiều kết quả đáng kể như: Tổng lượt khách du lịch đến Bát Xát: 862.000 lượt đạt 71,83% so với mục tiêu NQĐH; Tổng doanh thu du lịch đạt: 977 tỷ đồng; Thời gian lưu trú bình quân là 2 ngày/người đạt 100% so với mục tiêu NQĐH; Mức chi tiêu bình quân đạt 800.000đ/người/ngày đạt 100% so với mục tiêu NQĐH; Số lao động trực tiếp và gián tiếp trong lĩnh vực du lịch: 1.500 lao động đạt 100% NQĐH;….
Khu nghỉ dưỡng Biển Mây (xã Y Tý) đang dần được hoàn thiện
Để tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, phát triển các sản phẩm du lịch tạo đà phát triển kinh tế -xã hội, Huyện Bát Xát đang tích cực triển khai một số nhiệm vụ, cụ thể:
Một là, triển khai các nhiệm vụ của Đề án một cách đồng bộ tạo ra tính đồng thuận cao trong hệ thống chính trị, sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, ban ngành, đoàn thể từ cấp huyện tới cơ sở, sự ủng hộ của người dân địa phương.
Hai là, ưu tiên các danh mục đầu tư hạ tầng du lịch và xây dựng lộ trình đầu tư và thu phí đối với các di tích, danh lam đã được công nhận; thu hút đầu tư xã hội hoá trong hoạt động du lịch để tạo ra các sản phẩm du lịch chất lượng, đặc trưng, có tính cạnh tranh cao; đẩy nhanh tiến độ nâng cấp, cải tạo hoàn chỉnh các tuyến đường: Tỉnh lộ 155, 156, 156B, 158, tuyến đường Trịnh Tường Phìn Hồ – Ý Tý; các tuyến đường đến trung tâm các xã, trung tâm các điểm du lịch cộng đồng, các di tích, tài nguyên du lịch..
Ba là, tập trung xây dựng kế hoạch phát triển đa dạng và nâng cao chất lượng các sản phẩm du lịch nhằm phát huy hiệu quả tiềm năng, lợi thế của mỗi vùng (trong đó phát huy được thế mạnh từ các tiềm năng để phát triển du lịch xanh, du lịch mạo hiểm tại các địa phương). Xây dựng các hồ sơ sản phẩm và từng bước số hóa các di sản, các di tích danh thắng và tài nguyên du lịch; Đẩy mạnh công tác xã hội hóa các hoạt động, sự kiện văn hoá – du lịch; đa dạng hình thức tổ chức các sự kiện; hợp tác khai thác các tiềm năng, thế mạnh tạo ra các sản phẩm du lịch đặc sắc. Tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch nhằm thu hút các nhà đầu tư, các tập đoàn, doanh nghiệp cũng như khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm các sản phẩm du lịch trên địa bàn huyện. Qua đó, định hình thương hiệu du lịch, các thế mạnh và sản phẩm du lịch đặc sắc của huyện.
Bốn là, tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước lĩnh vực du lịch từ cấp huyện đến cơ sở. Tiếp tục đề xuất cơ quan cấp trên ban hành nhưng quy chuẩn, tiêu chuẩn cụ thể trong việc khai thác bền vững những sản phẩm du lịch xanh, du lịch mạo hiểm phù hợp với thực tế địa phương; tiêu chuẩn, tiêu chí đối với người dân địa phương tham gia cung ứng các dịch vụ du lịch có tính chất mạo hiểm; tiếp tục tháo gỡ những khó khăn liên quan tới chuyển đổi mục đích sử dụng đất nông nghiệp, đất dịch vụ, làm cơ sở cho các hộ nông dân, hợp tác xã tham gia phát triển du lịch; các vướng mắc liên quan đến cơ sở lưu trú homestay, farmstay. Đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của cộng đồng trong việc gìn giữ, bảo tồn văn hoá, tài nguyên tự nhiên thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, ấn phẩm; tối ưu hoá tiềm lực, nhân lực tại chỗ; phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực du lịch nhằm nâng cao kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng để phá vỡ các rào cản để thúc đẩy người nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp tham gia phát triển du lịch. Chú trọng bố trí cán bộ chuyên môn đủ năng lực, trình độ tham mưu và triển khai các nhiệm vụ đề án và đào tạo hướng dẫn cán bộ, người dân ở cơ sở. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, động viên, khuyến khích tạo động lực phát triển; nhân rộng các mô hình tốt; khen thưởng kịp thời các tổ chức, cá nhân có đóng góp trong việc bảo tồn văn hoá và phát triển du lịch.
Năm là, lồng ghép, bố trí và sử dụng hiệu quả các nguồn lực từ ngân sách địa phương và chương trình mục tiêu quốc gia đảm bảo theo các tiêu chí, tiêu chuẩn trong hoạt động du lịch. Từ đó, nâng cao chất lượng các dịch vụ góp phần tăng thu nhập, ổn định đời sống nhân dân và phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.
MẠNH LINH – PHÒNG VĂN HOÁ, KHOA HỌC VÀ TT