KỲ VĨ RUỘNG BẬC THANG THỀ PẢ

Nói đến ruộng bậc thang du khách sẽ nghĩ ngay đến mùa vàng nhưng nếu có cơ hội được chiêm ngưỡng mùa nước đổ, chắc chắn ai cũng sẽ choáng ngợp trước bức tranh thiên nhiên độc đáo, đa màu sắc màu. Nếu ghé thăm Y Tý, du khách đừng quên dừng chân tại thung lũng ruộng bậc thang Thề Pả.

Năm 2015, ruộng bậc thang thung lũng Thề Pả được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng danh lam thắng cảnh quốc gia. Không chỉ là điểm du lịch, nơi đây còn mang nhiều giá trị về văn hóa, lịch sử, xã hội, khoa học của dân tộc Mông, Hà Nhì bởi nó gắn với quá trình hình thành và phát triển của bản làng nơi đây.

Thung lũng Thề Pả có diện tích khoảng 233,1 ha, nằm trên địa phận thôn Lao Chải, Choản Thèn, Sín Chải (Y Tý) và thôn Phìn Chải (Ngải Thầu). Từng tấc đất, mạch nước ngầm chứa đựng những dấu mốc về lịch sử, văn hóa. Đặc biệt quy trình canh tác từ chọn đất, khai phá đất, nhổ mạ, cấy lúa, chăm sóc, thu hoạch… cùng hàng loạt các nghi lễ mang tính dân gian nhằm cầu mong cho mưa thuận gió hòa, cho thần linh bảo vệ cây lúa cũng được đúc kết từ lâu đời.

Thề Pả mùa lúa chín

Bởi vậy, giá trị của ruộng bậc thang Thề Pả không chỉ về mặt thẩm mỹ mà còn chứa đựng cả một thế giới tâm linh huyền bí, văn hóa của mỗi tộc người và hệ thống tri thức dân gian. Bởi những câu chuyện về hành trình người Hà Nhì tìm đất định cư, mạch nước ngầm ở đầu thôn (nguồn nước chính để sinh hoạt và sản xuất của người Hà Nhì hàng trăm năm nay chưa bao giờ cạn) luôn là bí ẩn với du khách đam mê khám phá, trải nghiệm.

Vùng cao Y Tý, Ngải Thầu đang chuẩn bị bước vào vụ sản xuất mới, những thửa ruộng bậc thang ngập nước như chiếc gương khổng lồ phản chiếu núi non hùng vĩ. Vào độ tháng 4, người dân sống quanh di sản Thề Pả tất bật chuẩn bị cày cấy. Du khách thập phương cũng chuẩn bị hành lý đi săn ảnh mùa nước đổ. Vẻ đẹp của những thửa ruộng bậc thang muôn hình vạn trạng hòa với bản làng người Hà Nhì, Mông, Dao khiến ai cũng phải động lòng.

“Đặc sản” Tây Bắc là những thung lũng ruộng bậc thang kỳ vĩ. Ảnh: Hoàng Kiều.

Thấm thoát vài tháng trôi qua, Thề Pả bước vào mùa vàng. Những ngày này khắp thung lũng, người dân nô nức đi gặp lúa, tiếng cười nói râm ran. Sắc vàng của lúa chín hòa cùng màu xanh núi rừng giữa tiết trời se lạnh càng làm Thề Pả thêm thơ mộng, say đắm lòng người. Chưa kể bàn tay thoăn thoắt gặt lúa trĩu nặng của đồng bào trên những dẻo cao càng thôi thúc du khách 4 phương đến tham quan, trải nghiệm. Hay lúc hoàng hôn dần buông, khói bếp từ những nếp nhà trình tường báo hiệu 1 ngày nữa của mùa vàng lại trôi qua cũng khiến du khách ngẩn ngơ.

Đặc biệt, đến Y Tý, du khách tận mắt chiêm ngưỡng ngôi nhà trình tường với kiến trúc vuông, mái úp hình nấm, tường bao bằng đất. Để trình được bức tường dày, vững chắc phải cần sự khéo léo và sức mạnh đôi bàn tay của đồng bào người Hà Nhì, giã đất thật nhuyễn, kết dính với nhau như bê tông. Trình xong tường, họ lấy gỗ rừng làm khung nhà bên trong tường đất và lợp mái. Trước đây, người Hà Nhì thường lợp bằng cỏ gianh hoặc rơm rạ, nay lợp bằng prô xi măng hoặc tôn.

Những thửa ruộng bậc thang không chỉ cung cấp lương thực mà còn thể hiện ý chí vươn lên, trình độ canh tác của người dân vùng cao. Trong thung lũng Thề Pả có thôn Choản Thèn (Y Tý) đã và đang được chính quyền địa phương quan tâm xây dựng thành điểm du lịch cộng đồng. Bởi trong thôn vẫn giữ được kiến trúc nhà trình tường cũng như những tập tục văn hóa của người Hà Nhì.

Ngọc Quỳnh – Tổ quản lý du lịch